با سلامت

بیماری سلیاک یک اختلال التهابی مزمن در روده کوچک است که در آن سیستم ایمنی بدن به گلوتن، پروتئینی که در غلات مانند گندم، چاودار و جو یافت می‌شود، واکنش نشان می‌دهد. تنها راه درمان این بیماری، حذف دائمی و کامل منابع اصلی گلوتن یا پرولامین از رژیم غذایی بیمار است. این اقدام باعث بهبود علائم و ترمیم آسیب‌های وارده به روده کوچک می‌شود و می‌تواند به بازگشت سلامت و بهبود کیفیت زندگی بیماران سلیاکی منجر گردد.

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک یک اختلال التهابی در روده کوچک است که ناشی از اختلال در پاسخ ایمنی سلول های T در افراد مستعد از نظر ژنتیکی پس از مصرف گلوتن می باشد. گلوتن به برخی از اجزای پپتیدی پروتئین های موجود در گندم، چاودار و جو گفته می شود که به هضم کامل آنزیمی مقاوم بوده و واکنش آنها با سیستم ایمنی می تواند یک پاسخ التهابی را در مخاط روده کوچک ایجاد کند. محتوای پرولامینی این غلات از بقیه غلات بالاتر است. پیامدهای تغذیه ای بیماری سلیاک شامل کم خونی (ناشی از کمبود آهن، فولات و به ندرت ویتامین B12)، استئومالاسی، استئوپنی و شکستگی استخوان (کمبود ویتامین D و جذب ناکافی کلسیم)، اختلال در انعقاد خون (کمبود ویتامین K)، هیپوپلازی مینای دندان، تاخیر رشد، به تاخیر افتادن بلوغ، کاهش وزن و کمبود لاکتاز می باشد.

درمان معمولاً شامل جایگزینی مایعات و الکترولیت ها و دادن مکمل آهن است. هیچ گونه دارویی برای مهار کامل این بیماری وجود ندارد. تنها درمان سلیاک، حذف دائمی منابع عمده گلوتن یا پرولامین (گندم، چاودار و جو) از رژیم غذایی است. با کنترل مطلق غذایی، معمولاً در اغلب افراد آنتی بادی های خاص پس از 3 تا 6 ماه غیر قابل تشخیص می شوند؛ اما در برخی افراد ممکن است روند بهبودی کندتر باشد.

درمان سلیاک حذف دائمی منابع عمده گلوتن یا پرولامین

در صد کمی از بیماران، ممکن است نسبت به تغذیه درمانی مقاوم باشند که می تواند به علت دریافت غیر عمدی گلوتن، نارسایی پانکراس، روده تحریک پذیر، رشد بیش از حد باکتری ها، عدم تحمل فروکتوز و سایر اختلالات گوارشی باشد. در ابتدا رژیم غذایی را باید برای پیشگیری از ایجاد پیامدهای تغذیه ای سلیاک با ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین مکمل یاری کرد:

آهن، فولات و ویتامین B12 :با توجه به نوع کم خونی

کلسیم و ویتامین D :برای درمان استئوپروز یا استئومالاسی

ویتامین A و E :برای پر کردن ذخایر تخلیه شده به دنبال استئاتوره

ویتامین K برای درمان پورپورا، خونریزی یا زمان پروترومبین طولانی

مایعات و الکترولیت ها:برای جبران دهیدراسیون ناشی از اسهال شدید

MCT :برای افراد مبتلا به استئاتوره

امگا-3

درمان سلیاک حذف دائمی منابع عمده گلوتن یا پرولامین

توصیه های زیر برای افراد مبتلا به سلیاک مفید خواهد بود:

• از آنجا که ممکن است به دنبال بیماری سلیاک، عدم تحمل لاکتوز و فروکتوز نیز روی داده و قندهای الکلی هم به خوبی جذب نشوند، برای کنترل علایم می توان از یک رژیم غذایی کم لاکتوز و کم فروکتوز پیروی کرد.

• محصولات تهیه شده از ذرت، سیب زمینی، برنج، سویا، تاپیوکا ، اروروت ، همیشه بهار ، کوینوا ، ارزن و گندم سیاه را می توان در محصولات غذایی جایگزین منابع گلوتن کرد.

• سبوس گندم، نشاسته گندم، رشته فرنگی، آبجو، شیرین بیان و سرکه مالت نباید در محصولات غذایی مصرفیِ افراد مبتلا به سلیاک وجود داشته باشد.

• باید برچسب های غذایی به دقت خوانده شود، تا از عدم وجود ترکیبات حاوی گلوتن اطمینان حاصل شود.

بر اساس مطالب ذکر شده باید مصرف شیر خود را کاهش دهید و به جای آن از ماست و دوغ یا پنیر استفاده کنید.