با سلامت

با آمدن فصل بهار، بسیاری از افراد دچار کسالت و خواب آلودگی می شوند. این موضوع ممکن است برای بعضی جالب به نظر برسد، اما در واقع زمینه ساز بروز نوعی اختلال افسردگی به نام افسردگی فصلی است که می تواند سلامت روانی ما را به مخاطره بیندازد. افسردگی فصلی یک اختلال روانی واقعی است که در برخی افراد با تغییر فصول و به ویژه آغاز بهار بروز می کند و باعث ایجاد علائمی چون احساس افسردگی، کاهش انرژی، اختلال در خواب و اشتها می شود. شناخت این موضوع و اقدامات پیشگیرانه مناسب می تواند از بروز این اختلال و تأثیرات سوء آن بر سلامت روانی افراد جلوگیری کند.

افسردگی فصلی

افسردگی در فصل بهار

برخی افراد در ماه های آبان و آذر دچار کاهش خلق و انرژی می شوند، اما در ماه های فروردین و اردیبهشت دوباره به حالت عادی برمی گردند. برعکس، برخی دیگر در شروع فصل بهار دچار نوعی افسردگی می شوند. این نوع اختلال به افسردگی فصلی یا اختلال تاثیرپذیری فصلی معروف است و هر ساله در یک زمان مشخص رخ می دهد. نوع نادر این اختلال هم وجود دارد که افسردگی تابستانی نام دارد و معمولاً از اواخر بهار شروع می شود و تا اوایل تابستان یا اواخر پاییز ادامه دارد.

بیدار شدن از خواب در تاریکی برای رفتن به محل کار و بازگشت دوباره به خانه در هوای تاریک می تواند نشاط و شادابی را از انسان سلب کند، اما در برخی افراد این تغییر روحیه شدید تر است. کسانی که از این اختلال رنج می برند بسیاری از علائم شایع افسردگی مانند غمگینی، اضطراب، بی قراری، انزواگرایی، بی علاقگی به فعالیت های روزانه و ناتوانی در تمرکز را دارا هستند . این افراد اغلب نشانه هایی همچون خستگی مفرط و کمبود انرژی، نیاز شدید به خواب، به مواد قندی و نشاسته ای، افزایش اشتها و پرخوری و در نهایت اضافه وزن را تجربه می کنند

از آنجا که نور خورشید در فصل های مختلف به روی فعالیت جانداران می تواند تاثیرات متفاوتی داشته باشد (مانند خواب زمستانی و دوره های باروری)، افسردگی فصلی هم ممکن است ناشی از تغییرات طول روز و شدت نور در فصول مختلف باشد .

افسردگی در فصل پاییز و زمستان مربوط به ترشح هورمون ملاتونین از غده پینه آل در مغز است که هورمون وابسته به خواب نیز نام دارد و در تاریکی و هنگام خواب شبانه بیشترین میزان ترشح را دارد. بنابراین در پاییز و زمستان که طول روز کوتاه و طول شب بلند می شود، میزان ترشح این هورمون در بدن افزایش می یابد و در فرد ایجاد علائم افسردگی می کند .

ـ این افسردگی هم مانند سایر افسردگی ها بیشتر در خانم ها بروز می کند اما شدت بیماری در آقایان بیشتر است

محققان دریافته اند که فتوتراپی (نور درمانی) روش مؤثری برای رفع این اختلال است و می تواند از ترشح بیش از حد ملاتونین در بدن جلوگیری کند. اغلب افراد به این درمان پاسخ می دهند. این شیوه درمان شامل نور سفید فلوروسنت است که بر صفحه فلزی انعکاس داده می شود و شخص در مقابل این نور، با چشمان باز بدون نگاه مستقیم به نور قرار می گیرد. از این شیوه درمانی به مدت نیم الی دو ساعت در روز استفاده می کنند . البته در موارد خفیف بیماری، نبودن در خانه در ساعات زیادی از شبانه روز و قدم زدن در نور آفتاب به تنهایی می تواند شخص را در بهبود بیماری کمک کند. روان شناسان در یک بررسی دریافته اند که یک ساعت قدم زدن در نور آفتاب به اندازه دو ساعت قرار گرفتن در مقابل نور سفید فلوروسنت می تواند در بهبود بیماری مؤثر باشد

اگر فتوتراپی مؤثر واقع نشود ( که البته درصد کمی را شامل می شود ) می توان از داروهای ضد افسردگی همراه با نور درمانی در درمان بیماری کمک گرفت. البته عوارض ناشی از مصرف داروهای ضد افسردگی را نباید فراموش کرد .

به نظر بسیاری از روان شناسان بالینی برای پیشگیری از این اختلال های روانی می توان صبح ها زودتر از خواب بلند شد و به پیاده روی رفت. آنان توصیه می کنند هنگامی که هوا ابری است زمانی را در خارج از خانه بگذرانید. انجام فعالیت های ورزشی به ویژه پیاده روی در هوای آزاد و روشنایی روز نیز می تواند سهم به سزایی در کاهش افسردگی داشته باشد. هرگز خود را در اتاق تاریک و بسته حبس نکنید . رژیم غذایی مناسبی داشته باشید که از مقادیر کافی ویتامین ها و مواد معدنی برخوردار باشد و از گرفتن رژیم های کاهش وزن غیرعلمی و غیرکارشناسی خودداری کنید. کمبود آهن، امگا 3 و اسیدفولیک تاثیر مستقیمی با بروز علائم افسردگی دارد، پس هر چه بیشتر از گذشته به رژیم غذایی تان اهمیت دهید و برای رهایی از اختلالات خلق و خوی تا می توانید از سبزی و میوه استفاده کنید . ویتامین گروه B را که در گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، غلات، دانه های خوراکی و ماهی یافت می شود، در رژیم غذایی تان بیفزایید. مصرف قهوه و شکر را در روز کاهش دهید چرا که شکر از تاثیر ویتامین گروه B در بدن می کاهد و علائم افسردگی را شدت می بخشد. همچنین هفته ای 3 بار و هر بار 30 دقیقه ورزش کنید. خود را از فعالیت های اجتماعی دور نکنید و با دوستان و همفکران خود تبادل نظر کنید. حضور در اجتماع در مقابله با افسردگی فصلی نقش مؤثری دارد بنابراین از پیله تنهایی خود بیرون بیاید و با دوستان خود صحبت کنید. برای تغییر حالت عمومی تان، بیشتر از روزهای گذشته در اجتماع حضور یابید و بالاخره اینکه با اتخاذ شیوه های سالم زندگی و روش های مناسب پیشگیرانه از هرگونه حالت کسالت بار و انزوا گرایانه و با نگاه مثبت به زیبایی های بی نظیر فصول، زمانی را در لذت بردن از آنها سپری کنید و اگر با تمام پیشنهادی گفته شده تغییری در درون تان مشاهده نشد به روانپزشک مراجعه کنید.