با سلامت

برفک دهان، نوعی عفونت سطحی و شایع است که ناشی از تکثیر قارچ کاندیدا آلبیکنس در بخش های کناری و گوشه های دهان می باشد. اگرچه این قارچ در حالت عادی در دهان بسیاری از افراد وجود دارد، اما در شرایط خاص می تواند باعث بروز عفونت و ایجاد علائم گردد. در این نوشتار، به بررسی علل و عوامل زمینه ساز ابتلا به برفک دهان، همچنین مشخصات بالینی و علائم این عفونت قارچی سطحی خواهیم پرداخت.

با از بین رفتن باکتری های مفید موجود در دهان، قارچ های کاندیدای موجود در دهان رشد بیش از حد پیدا می کنند و به صورت برفک در دهان دیده می شوند. این پدیده می تواند به دلایل مختلفی از جمله مصرف آنتی بیوتیک ها، استفاده از داروهای ضد افسردگی، بیماری های زمینه ای مانند دیابت و نقص سیستم ایمنی بدن رخ دهد. همچنین استفاده از پروتز های دندانی و سیگار کشیدن نیز می تواند موجب افزایش رشد قارچ های کاندیدا و ایجاد برفک دهان شود. در این شرایط، توصیه های پزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان می تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.

علل ایجادکننده برفک دهان

برفک دهان، در دهان نوزادان شایع است. یک نوزاد ممکن است در طی زایمان به برفک دهان مبتلا شود و این برفک عمدتا وقتی ایجاد می ِشود که مادر دچار عفونت قارچی واژن باشد و زایمان نوزاد به طریق زایمان طبیعی باشد. علائم چنین نوع برفک دهانی معمولا طی 7 تا 10 روز بعد از تولد بهبود می یابند. در کودکان و بزرگسالان، ایجاد برفک دهان، دلایل دیگری می تواند داشته باشد؛ مثل شیمی درمانی سرطان، مصرف داروهای استروئیدی و یا آنتی بیوتیک که سیستم ایمنی فرد را تحت تأثیر قرار می دهند. آنتی بیوتیک ها باعث از بین رفتن فلور میکروبی دهان می شوند (یعنی باکتری هایی که به صورت طبیعی در حفره دهان وجود دارند)، در نتیجه جمعیت قارچ ها در دهان افزایش یافته و به دنبال آن برفک دهان یا کاندیدا ایجاد می شود.

علل و علائم ایجادبرفک دهان در نوزادان

علائم برفک دهان

احساس مزه بد در دهان و اینکه حس چشایی و حس طعم مزه غذا کاهش می یابد. برفک دهان به صورت یک سری تکه هایی مثل تکه وصله هایی که به پارچه های کهنه و مندرس می دوزند نمایان می شود که این وصله ها در کناره زبان در گوشه دهان و کام و پشت زبان دیده می شود. اگر سعی کنید این لایه و یا وصله سفید را از روی زبان خود یا از ناحیه ای که در دهان هست جدا کنید، در آن منطقه وصله سفید رنگی خواهید دید که قرمز و ملتهب شده و ممکن است دچار خونریزی شود. گاهی این پلاک های برفکی در دهان، دردناک می شوند به خصوص باعث بی قراری کودکان و نوجوانان می شود. چنانچه علائم برفک در دهان فردی دیده شد، باید به دندانپزشک مراجعه کند تا با تشخیص صحیح، درمان مناسب هم برای وی صورت گیرد

عوامل خطر برفک دهان

- خشکی دهان، زیرا در این حالت میزان بزاق آن دهان کم شده و امکان ابتلا به عفونت های قارچی کاندیدایی بیشتر می شود. - افزایش سن:افراد مسن با توجه به این که میزان بزاقشان کم می شود نیز در معرض ابتلا به عفونت کاندیدا هستند. - دیابت:بیماران دیابتی باید مراقب خشکی دهان باشند. - سوء تغذیه - کسانی که سیستم ایمنی بدن آن ها ضعیف شده است، مانند مبتلایان به سرطان و ایدز - استرس :استرس شدید و طولانی در بدن باعث آزاد شدن هورمون کورتیزول میشود. این هورمون با کاهش ایمنی بدن و افزایش قند خون، می تواند موجب ایجاد برفک دهان شود. - کسانی که از آنتی بیوتیک یا دهانشویه های ضد باکتری استفاده کرده اند. - دندان مصنوعی - زنان باردار - مصرف داروهایی که میزان بزاق را کاهش می دهند.

راه های تشخیص برفک دهان

چنانچه علائم برفک در دهان فردی دیده شد، باید به دندانپزشک مراجعه کند تا با تشخیص صحیح، درمان مناسب هم برای وی صورت گیرد. جالب است بدانیم در بسیاری از موارد دندانپزشکان از همین طریق به وجود دیابت در فرد پی می برند، یعنی اگر فردی مکرر بدون علت مشخصی دچار برفک دهان شود، پزشک یا دندان پزشک از جمله عللی که در تشخیص افتراقی خود در نظر می گیرد عبارت است از دیابت، سرطان و ایدز. در این گونه موارد، تست های خونی و دیگر آزمایشات تشخیصی لازم است.

درمان برفک دهان

درمان شامل مصرف داروهای ضد قارچ است که میزان و نوع دارو و طریقه مصرف را دندانپزشک به شما می گوید. چنانچه بنا به تشخیص دندان پزشکتان، علت برفک دهان، مصرف داروهایی است که باعث کم شدن بزاق می شوند، در این صورت باید با نظر و مشورت پزشک معالجتان، نوع دارویی که باعث خشکی دهان شده را تغییر دهید. البته گاهی نمی توان این گروه داروها را تغییر داد که در این صورت فرد باید از بزاق مصنوعی به عنوان جایگزین استفاده کند. قارچ دهان (برفک) را هیچ گاه دست کم نگیرید، چرا که در افراد ضعیف و افراد با نقص سیستم ایمنی، عفونت های آن تا مری و داخل دستگاه گوارش نیز منتشر می شود.

رژیم غذایی ضد برفک دهان

باتوجه به اینکه قارچ کاندیدا در محیط شیرین و اسیدی رشد می کند، برای مقابله با آن باید رژیم غذایی خود را کمی تغییر دهید و از مصرف غذاهای اسیدی و قنددار خودداری کنید، مثل پنیر مانده، شکلات، سرکه و ترشی جاتی که سرکه دارند، انواع مواد شیرین، ادویه جاتی که شکر و سرکه دارند، فست فود و غذاهای آماده و ... .